پاستوریزاتور چیست؟ در محدوده دمایی مشخص، هر چه دما پایینتر باشد، سرعت تولیدمثل باکتریها کندتر میشود و هر چه دما بالاتر باشد، سرعت تولیدمثل سریعتر میشود. اما اگر دما خیلی بالا باشد، باکتریها میمیرند. باکتریهای مختلف، دمای رشد مطلوب و تحمل به گرما و سرما متفاوتی دارند. پاستوریزه کردن در واقع استفاده از دما و زمان مناسب برای از بین بردن همه باکتریهای بیماریزا است که در برابر گرما مقاوم نیستند. با این حال، پس از پاستوریزه کردن، تعدادی از باکتریهای بی ضرر یا مفید، یا هاگهای باکتریایی که مقاومتر به گرما هستند، باقی میمانند. به همین دلیل، شیر پاستوریزه باید در دمای حدود 4 درجه سانتیگراد نگهداری شود و فقط میتوان آن را 3 تا 10 روز نگهداری کرد.
پاستوریزه کردن شیری است که باکتریهای بیماریزا را که برای سلامتی مضر هستند از بین میبرد و در عین حال تا حد امکان کیفیت شیر را تغییر نمیدهد. این روش بر اساس تفاوت منحنی مرگ گرمایی باکتری سل، که در برابر حرارت بسیار مقاوم است، و منحنی آسیب گرمایی جدا شدن خامه، که به حرارت در شیر حساسترین است، انجام میشود. پاستوریزه کردن با حرارت کم و مدت طولانی یا حرارت زیاد و مدت کوتاه انجام میشود. روش حرارت دادن به مدت ۳۰ دقیقه در دمای کمتر از ۶۰ درجه سانتیگراد به عنوان یک استاندارد برای پاستوریزه کردن با حرارت کم، از دیرباز در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از روش پاستوریزه کردن با حرارت بالا، اگرچه تا حدودی بر کیفیت شیر تأثیر میگذارد، اما میتواند اثر ضدعفونیکنندگی را افزایش دهد. این روش پاستوریزه کردن با حرارت بالا (استریلیزه کردن) نامیده میشود که در آن شیر به مدت ۲۰ دقیقه در دمای بالاتر از ۹۵ درجه سانتیگراد حرارت داده میشود. علاوه بر شیر، پاستوریزه کردن برای ضدعفونی کردن محصولات تخمیری و مواد غذایی پس از بستهبندی در خلا نیز قابل استفاده است.
به طور کلی، شیر کیسهای که در بازار فروخته میشود، با روش پاستوریزه شدن تولید میشود. شیر تازه از کارخانه جمعآوری شده، در دمای پایین فرآوری شده و سپس با پاستوریزه شدن استریل میشود. شیر کیسهای که به این روش تولید میشود، معمولا میتواند برای مدت طولانی تری نگهداری شود. البته، فرآیند و روش دقیق تولید آن بسیار پیچیدهتر است، اما اصل کلی به همین صورت است.