طرز تهیه شیره خرما از حالت سنتی خود تا صنعتی آن با توجه به تجهیزات و وسایلی که به کار برده می‌شود، متفاوت است. شیره خرما یکی از شیرین‌کننده‌های طبیعی و مقوی است که از عصاره خرمای رسیده تهیه می‌شود. این ماده غلیظ و خوش‌طعم، از دیرباز در مناطق خرماخیز بهعنوان یک منبع انرژی طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است.
روش تهیه شیره خرما در طول زمان تغییر کرده و از شیوه‌های سنتی به فرآیندهای صنعتی پیشرفته رسیده است. در روش سنتی، شیره خرما با استفاده از حرارت و فشار طبیعی از خرما استخراج می‌شود، در حالی که در روش صنعتی از تجهیزات مدرن برای افزایش کیفیت و ماندگاری محصول استفاده می‌گردد.
امروزه، شیره خرما در بسته‌بندی‌های متنوعی به بازار عرضه شده و بهعنوان یک جایگزین سالم برای شیرین‌کننده‌های مصنوعی در رژیم غذایی افراد جای گرفته است. در ادامه این مقاله ماشین سازی پیمان توس بیشتر این دو روش طرز تهیه شیره خرما را توضیح خواهیم داد.
طرز تهیه شیره خرما به شیوه صنعتی
در روش صنعتی، طرز تهیه شیره خرما با استفاده از تجهیزات پیشرفته و بهداشتی انجام می‌شود تا محصولی باکیفیت و ماندگاری بالا به دست آید. در مرحله نخست، خرماها با دستگاه‌های مخصوص شسته و ضدعفونی شده تا هرگونه آلودگی و ناخالصی از بین برود.
سپس، خرماها به همراه مقدار مشخصی آب در تانک‌های حرارتی تحت دمای کنترل‌شده قرار می‌گیرند تا شیره آنها آزاد شود. پس از این مرحله، مایع استخراج‌شده از فیلترهای صنعتی عبور داده می‌شود تا تفاله و ناخالصی‌ها جدا شده و شیره‌ای شفاف و خالص حاصل گردد.
در ادامه، شیره به دست آمده وارد مرحله تغلیظ می‌شود که در این فرایند از وکیوم اواپراتور (تبخیرکننده تحت خلأ) استفاده می‌شود تا بدون نیاز به حرارت زیاد، آب اضافی تبخیر شده و کیفیت مواد مغذی حفظ شود.
پس از آن، برای افزایش ماندگاری و جلوگیری از فساد زودهنگام، شیره خرما در دمای کنترل‌شده پاستوریزه می‌شود. در نهایت، پس از خنک شدن، محصول در بسته‌بندی‌های متنوع از جمله بطری‌های شیشه‌ای، پلاستیکی و قوطی‌های فلزی پر شده و به بازار عرضه می‌شود.
تجهیزات مورد استفاده در خط تولید شیره خرما
در خط تولید شیره خرما تجهیزات زیر قرار می‌گیرند و عملکرد هر کدام در طرز تهیه شیره خرما موثر است:
- دستگاه شست‌وشو و ضدعفونی خرما
- نوار نقاله جهت انتقال خرما به دیگ حرارتی
- دیگ پخت صنعتی (با دمای کنترل‌شده)
- پرس مکانیکی یا دستگاه استخراج شیره
- فیلترهای چندمرحله‌ای برای حذف تفاله و ناخالصی‌ها
- اواپراتور خلأ برای تغلیظ شیره بدون کاهش کیفیت
- دستگاه پاستوریزاسیون برای افزایش ماندگاری
- دستگاه پرکن و درب‌بندی برای بسته‌بندی شیره
- لیبل‌زن و بسته‌بندی نهایی برای آماده‌سازی محصول جهت عرضه به بازار
انواع بسته‌بندی شیره خرما
علاوه بر طرز تهیه شیره خرما، نگهداری از محصول برای فروش نیز ضروری است و بسته‌های مختلفی را میتوان به کار گرفت:
| بطری‌های شیشه‌ای | مناسب برای استفاده خانگی و حفظ طعم طبیعی |
| بطری‌های پلاستیکی (PET) | ارزان‌تر و سبک‌تر از شیشه‌ای |
| قوطی‌های فلزی | مناسب برای صادرات و ماندگاری طولانی‌تر |
| بسته‌بندی‌های ساشه‌ای (یک‌بار مصرف) | مناسب برای مصارف رستورانی و هتل‌ها |
| گالن‌های بزرگ (۵ تا ۲۰ لیتری) | مخصوص کارخانجات مواد غذایی و قنادی‌ها |
ماندگاری شیره خرما صنعتی
شیره خرما چیست؟ و چقدر میتوان آن را نگه داشت؟ شیره خرما صنعتی بسته‌بندی‌شده معمولاً ۶ تا ۱۲ ماه ماندگاری دارد، البته به شرطی که در محیط خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری شود. بعد از باز شدن درب بسته‌بندی، بهتر است آن را در یخچال نگهداری کنید و ظرف ۱ تا ۲ ماه مصرف نمایید.
طرز تهیه شیره خرما به شیوه سنتی
طرز تهیه شیره خرما به شیوه سنتی با استفاده از حرارت و فشار طبیعی استخراج می‌شود. ابتدا خرماهای رسیده و نرم شسته شده و درون یک دیگ بزرگ قرار می‌گیرند. سپس مقدار کمی آب به آنها اضافه شده و روی حرارت ملایم قرار داده می‌شود تا خرماها نرم شوند.
پس از پخته شدن، خرماها تحت فشار از صافی پارچه‌ای یا توری عبور داده می‌شوند تا شیره از تفاله جدا شود. شیره به‌دست‌آمده برای افزایش غلظت مجدداً جوشانده می‌شود تا آب اضافی آن تبخیر گردد. در نهایت، پس از خنک شدن، شیره در ظروف سفالی یا شیشه‌ای ذخیره و برای مصرف نگهداری می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله ماشین سازی پیمان توس، به بررسی طرز تهیه شیره خرما به شیوه سنتی و صنعتی پرداختیم. در روش سنتی طرز تهیه شیره خرما به وسیله وسایل ساده مانند دیگ و صافی انجام می‌شود و برای مصارف خانگی و کوچک مناسب است. در حالی که روش صنعتی برای تولید و صادرات شیره خرما مناسب هستند.